پیکار پامیر- تورنتو
15.10.07
نگاهی بر کتاب
" ازجنبش مشروطه تا دولت مشروطه درافغانستان"
این اثر ارزشمند که به قلم جناب داکتر اجرالدین حشمت در کانادا نگارش یافته است ، اخیرا به تیراژ یکهزار جلد در ششصد و دو صفحه با کاغذ اصل و صحافت عالی به زیور چاپ آراسته گردیده و به اختیار خواننده قرار داده شده است .
این اثر تاریخی و پر محتوا در واقع ، غنی ترین ، مفصلترین و مصور ترین اثر پیرامون جنبش مشروطیت در مقایسه با سایر آثار چاپ شده میباشد . جناب داکترحشمت این کتاب را به منظور فراهم آوردن سهولت بخواننده و شرح بهتر مطالب ، به پنج بخش عمده و اجزای متشکله ی آن تقسیم نموده و قبل از چاپ به مطالعه و ملاحظه ی برخی از صایب نظران افغانی نیز رسا نیده است که این خود ، دقت ، مال اندیشی و امانتداری ایشان در مسایل تاریخی را میرساند .
من قبل از این ، آثار روان شاد عبدالحی حبیبی بنام " جنبش مشروطیت درافغانستان " ، از شاد روان سید مسعود پوهنیار بنام " ظهور مشروطیت و قربانیان استبداد درافغانستان " و همچنان ،کتب " افغانستان در مسیر تاریخ " و " افغانستان در پنج قرن اخیر " را مطالعه کرده بودم . هرچند همه ی آنها بالنوبه غنیمت های تحقیقی و تاریخی کشور ما میباشند ، ولی وقتی اثر جدید " از جنبش مشروطه تا دولت مشروطه در افغانستان " تآلیف جناب داکتر حشمت را خواندم ، به این نتیجه رسیدم که حقا جای چنین کتاب مفصل ، مشرح و مفید در چنین مورد مهم تاریخی از سالیان دراز تا کنون خالی بوده است .
مولف با تحمل زحمات زیاد ، آنهم در عالم غربت و مهاجرت کوشیده است تا آنجا که برایش مقدور بوده ، از منابع و مآخذ عدیده یی بهره گیرد و حتی الامکان بر غنای این کتاب بیفزاید . شاخصه ی مهم اثر مذکور در این است که مولف نخواسته مستقیما به چگونه گی جنبش مشروطه ، افت و خیز این جنبش و بالاخره ، پیروزی آن تنها در داخل افغانستان بپردازد ، بلکه وی با چشم انداز دقیق تحلیلگرانه ، اولا به سایر جنبشها و رویداد های تاریخی واجتماعی در کشور های مختلف جهان مانند جاپان ، روسیه ، ایران ، هند ، ترکیه و غیره پرداخته و اثرات فکری این جنبشهای تاریخی و اجتماعی بالای جنبش مشروطه در افغانستان را در کنار عوامل و موثرات داخلی گذارده است که این خود ، محتویات کتاب پیرامون جنبش مشروطه ی افغانستان را از یکنواختی و دید صرفا درون گرایانه بیرون کشیده غنی تر و گسترده تر میسازد.
علاوه ازان ، اسناد ، یادداشتها و عکسهای مهمی نیز ضمیمه ی این اثرارزنده میباشد که از هر نقطه نظر جالب اند . معرفی میرزاعبدالعلی خان گرداننده ی نخستین جریده ی دولتی افغانستان بنام " شمس النهار" با شجره ی خانواده گی وی برای اولین بار ، نامه ی ادولف هتلرعنوانی غازی امان الله خان در ایتالیا مبنی بر اعاده ی سلطنت او و جواب صریح ، شجاعانه و وطنپرستانه ی اعلیحضرت موصوف به هتلر، تحلیل اوضاع در اوایل قرن بیستم جامعه ی افغانی از دیدگاه جامعه شناسانه و نشان دادن بستر اصلی جنبش مشروطه برای خواننده ، موقعیت زنان و روشنفکران افغانستان از رهگذر تاریخی و شرایط اجتماعی و سایر معلومات ضروری مندرج این اثر تازه ، خواننده را به ژرفای مسایل و رویداد های مربوط به جنبش مشروطه ، اهداف و مزایای آن آشنا میسازد .
من ، در حالیکه زحمات جناب داکتر حشمت در این زمینه ی مهم تاریخی را ارج گذارده و این موفقیت را برایشان تبریک عرض میکنم ، مطالعه ی این اثر مفید تحلیلی و تاریخی را به همه ی هموطنان علاقه مند و بخصوص برای نسل جوان کشور عزیزم صمیمانه سفارش مینمایم.
آدرس پستی مولف چنین است :
Dr.A.Hashmat
97 Forest Heightw st
Whitby, ONT
LIR Ix7- Canada
Tel:905-665-8767