بنام خدا

حج، تظاهر، تفاخر یاعطش شهرت؟!!

اتفاقاً زمستان امسال اتاقم پهلوی یک مسجید واقع شده که هراز گاهی در آن محافلی به مناسبت های مختلف بامصارف هنگفت و کمر شکن برگذار میگردد. بعدازگذشتن دهم محرم (عاشورا)بیشترین مجالس که برگذارشده بخاطر برگشتن حجاج است که در دور وپیش این مسجد بلند منزل دارند.روز چهارشنبه وقتی از اتاق برآمدم در اول توجهم را موترهای زیادی که در دو طرف جاده از آغاز الی انجام پارک شده بودند جلب نمود.کمی متعجب شدم ،امابا کمی فکر دریافتم که بازهم یکی از حاجیان بانی مجلس است،رفتم و سودا گرفتم و برگشتم بار دوم ساعت یک بعد از ظهرازاتاق برآمدم ومیخواستم بروم ازریاست دانشگاه بدل اعاشه مربوط ماه قوس رابگیرم ،وقتی به جاده پیش مسجید رسیدم بعضی ازموترهای گران قیمت درجای خود نبودند اما بعضی دیگرهنوزدرجای خود میخکوب بود کمی پیش رفتم روبروی دروازه مسجید استادم صحنه ای جالبی رامشاهده کردم یک تعدا ازگداهای شهرکه باگذشت هرروزبه تعداد شان افزوده میشوند خود هارابه دروازه مسجید رسانده بودند،درمیان سروصدا دقیقاًندانستم که آنها چه میخواست ولی ظاهراًشاید دلشان میل قورمه پلوحاجی صاحب !راکرده بود بهرصورت دقت کردم که دروازه مسجید بسته است وچند نفرهم به عنوان محافظ آنجااستاده است ولی آنهای که آنجاتجمع کرده بودند لجظه به لحظه دروازه مسجید رابه صدادرمیآوردند.!!!! شاید این گوشه ای ازصحنه های بود که دراین روزها دراکثری ازنقاط شهرهای افغانستان دم دروازه های مسجید وپیش روی بلند منزل های اکثری ازحاجی صاحبان محترم،مکرم وعالیقدر؟به نمایش درمی آیند.مشاهده ای چنین حالت هاسوالات زیادی رادرذهن ایجادمینماید که مهمترین سوال درذهن من این است ،حج برای چه؟برای تظاهر،تفاخر و یاعطش شهرت؟آنچه از مطالعه حج بدست میآید ،حج برنامه ای عمیق عبادی ،عرفانی،اجتماعی وتاریخی است که اگربه دقت وباریک بینی بدان نگریسته شود پیام های بزرگ ووالای دارد،حج یعنی قصد کردن وعزم حرکت ازخود به سوی خدا،حرکتی که درآن شعور ومعرفت مبتنی برعقل باهم پیوند خورده و باسعی وتلاش مستحکم میگردد،حرکتی که وحدت راتاعمقش معنی مینمایدونابودی تفاوت ها ،فاصله ها وتشخص های که باتوسل به وسایل مختلف بدست آمده رابه نظاره می نشیند.حرکتی که درآن هیچ تفاوت بین سرمایه داروفقیر،هیچ تشخص بین مجتهید جامع الشرایط ویک فردبی سواد،رئیس جمهورویک فردعادی ،نماینده پارلمان ومعلم مکتب ،استاددانشگاه ودانشجو،شیخ الحدیث وصاحب منصب،سیاه وسفید،انگلیسی زبان واردوزبان،جاپانی وایرانی ...وجودندارند. وحاجی کسی است که دراین برنامه نقش بازی میکند وهرکدام ابراهیم وار اسماعیل را قربانی میکند وباشیطان به میدان مبارزه میشتابند وتعهد مینماید که بعد ازاین جزحقیقت ورضای خالق یکتا به چیزی دیگری دل نبندد حتی اگرپدیده ای خلاف حقیقت فرزند،زن،مال وثروت وی باشد ازآن خواهند گذشت .اماوصدافسوس که اکثرازحاجیان امروزی ماهیچ درک ازحج وبرنامه ای دقیق وعمیق آن نداردبلکه آنها به مکه رفته درمیقات احرامی میپوشند،بدورخانه کعبه دورمیخورند،دربین کوه صفاومروه هروله میکنند ودرعرفات ومشعر روز و شب میگذرانند وتندیس های شیطان راباریگ می کوبند ودرمنی گوسفند ذبح میکنند بدون اینکه معنی ومفهوم وفلسفه حقیقی این اعمال رابدانند.وچون نمیدانند هیچ تغیری درزندگی شان رخ نمیدهد.حج فقط شده ذکات مال ثروت مندان وآن هم به شکل بسیارمنحط آن ،حج وسیله ای شده برای کسب شهرت وفخرفروشی برمظلومان وفقیران وحتی توهین وتحقیرآنها،حاجی صاحب هم حج کرده وهم رمی جمرات راانجام داده وهم وقتی برمیگردددرمجلس خیرات که ترتیب داده است ازورود گداها،مسکینان وفقیران جلوگیری منماید تاازکثرشان خودجلوگیری کرده باشد.رئیس صاحب هم همین گونه بین اضدادجمع بسته هم تعهد باابراهیم هم گرفتن رشوت ،هم زدوبند های قومی وگروهی بدون درنظرداشت مصالح جامعه ومردم وهم دورخانه کعبه چرخیدن.چرا؟ دلیل این است زمانیکه شعورودرک دینی وجود نداشته باشد ازارزش های آن به عنوان وسیله وابزاراستفاده میشود،فرقی نمی کند برای توجیه ظلم باشدیاسرمایه دارشدن ازراه غیرمشروع ویا هم برای توجیه عملیات انتحاری .کاری که حاجی میکند باعملی که حمله کننده انتحاری انجام می دهد هیچ تفاوت ندارد چون هردوازارزش های دینی بشکل وسیله استفاده مینمایند ،آن بخاطربدست آوردن ثروت وشهرت که جامعه را به فقروفلاکت میآندازند وامنیت اقتصادی راازمردم می رباید واین بخاطررسیدن به اهداف شوم بادران خودش که امنیت واسایش زندگی راازمردم میگیرند.هردودرجامعه ماوجود دارند اماتفاوت که باهم دارد این است که اولی موردتمجید وسپاس عده ای ازسرمایه داران ،ملاکان،دولت مردان وعده ای علمای اعلام قرارمیگیرند ولی دومی موردنکوهش قرارگرفته باید درانتظارمجازات باشند. درنهایت حجی که باعث تغیروتحول درزندگی حاجی صاحب نگردد باحج نکردنش هیچ فرقی نمی کند منهای کسب شهرت،عزت دروغین وثروت انبوه. داستان واقعی که دراول تذکررفت بیانگرخیلی ازوافعیت های جامعه ماست به ط که چشم ها شسته شود وبه گونه ای دیگرنگاه گردد.

محمد میرزایی دانشجوی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه هرات