14.03.2008 

 آهنگ: وحدت ملی يعنی برابری 

 به سلسله بحث در رابطه با جايگاه زبان فارسی دری در افغانستان و ريشه ها و دلايل فارسی ستيزی در اين کشور اينک بعد از گفتگو های اختصاصی با صاحب نظران چون داکتر اکرم عثمان، اعظم رهنورد زرياب، لطيف ناظمی و پروفيسور داکتر مجاوراحمد زيار مصاحبه داريم با محمد آصف آهنگ، پژوهشگر افغان مقيم در کانادا. آقای آهنگ در صحبت خود پياده نمودن ايديو لوژی فاشيزم در افغانستان را دليل اصلی مشکلات امروزی ميداند. به گفته آهنگ: " نعیم خان ومحمدگل خان مهمند درنظرداشتند تا فارسی را از افغانستان که زادگاه این زبان است دور کنند و پشتو را جانشین آن نمایند. بجای اينکه بگذارند تا پشتو و فارسی دری و ساير زبان های کشور ما همزمان رشد کنند و کاملتر شوند. این است نقطه آغاز اختلافات و تعصبات در مقابل زبان فارسی دری"...  

 دویچه ویله: آقای آهنگ درابطه با برخورد وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان با چندتن از کارمندان رادیو- تلویزیون دولتی در مزار شریف، واکنشهای گوناگون تا به حال وجود داشته اند، برخی از مبصرین از گذشته ها یاد کرده اند و از زمانی که برخورد خصمانه جزء برنامه های حکومت در افغانستان بوده و برخی از ضربه های کشنده بر پيکر وحدت ملی افغانستان.  

اگربحث علمی زبان شناسی اين گفتمان را  کنار بگذاريم که طی هفته های گذشته مطالب زياد در اين زمينه مطرح شده اند؛ پیشینه برخورد ها در رابطه با مساله زبان و زبان فارسی و وحدت ملی در افغانستان به چه شکل بوده است؟

آهنگ: زمانی که ما از افغانستان صحبت می کنیم، پس آغازمی کنيم با احمدشاه بابا بنیانگذار افغانستان.

از زمان احمدشاه بابا تا سقوط شاه امان الله هیچ گونه تعصب در مقابل زبان فارسی وجود نداشت. ببینید احمد شاه بابا خود به زبان فارسی شعر می گفت و به همین شکل پسرش تیمورشاه. بناءً ما می بینیم که درآن زمان به زبان فارسی دری نه تنها شاه و گدا درکشور ما ارج ميگذاشت بلکه در هندوستان، ترکیه وبسا جاهای دیگرنيز.

 اما زمانی که فاشیزم در افغانستان آورده شد و جزء برنامه های حکومتی گردید، وضع طور دیگر شد. در این میان می توان ازدو نفرنام برد: یکی محمد گل خان مهمند و دیگرنعیم خان.

این دو نفرکه تحت تاثیر تبلیغات فاشیزم هیتلری قرار گرفته بودند؛ خواستند تا در افغانستان نیز از این ایدیولوژی استفاده کنند. آنها تجربه کردند که اتاترک در ترکیه و انگلیسها در هندوستان زبان فارسی را تا جای زیاد از بین بردند و زبان ترکی و اردو را جانشین آن کردند.

نعیم خان و محمد گل خان مهمند در نظر داشتند تا فارسی را از افغانستان که زادگاه این زبان است دور کنند و پشتو را جانشین آن نمایند. بجای اينکه بگذارند تا پشتو و فارسی دری و ساير زبان های کشور ما همزمان رشد کنند و کاملتر شوند.  این است نقطه آغاز اختلافات و تعصبات در مقابل زبان فارسی دری .

دویچه ویله :

ممکن است که یکی دومثال مشخص بگویید که چه کارهای از طرف حکومت برضد زبان فارسی دری صورت گرفت؟

آهنگ :

 درگام نخست تدویرکورس های پشتوبود، که مامورین مجبور بودند در ظرف چند ماه پشتو بیاموزند و نامه های رسمی خود را به زبان پشتو بنویسند. بعداً لوحه های دکان ها و دفاتر و دیگرجاها را تغییردادند. در پهلوی آن برخی از فارسی زبانان را بخصوص، مردمان اهل تشیع وهزاره ها را از مکتب ها به نام های مختلف اخراج می کردند و چانس آموزش بالاتر از صنف دهم را به آنها نمی دادند.

نام های تاریخی کشورما را تغییر دادند و با آوردن قانون ناقلین – برخی از پشتونها را از هندوستان به افغانستان انتقال دادند. در ضمن می خواهم یک مثال دیگر را برای شما بیاورم . زمانی که موج کوتاه رادیو کابل افتتاح گردید؛ محمد نعیم خان سخنرانی به زبان پشتو نمود که در جريده اميد، شماره 204 ، صفحه سوم، مورخه 28 ام حوت سال 1374 به چاپ رسيده است. من ترجمه فارسی چند سطر اين سخنرانی را، اگر اجازه باشد، ميخوانم.

دویچه ویله: بفرماييد...

آهنگ:

در سخنرانی چنين آمده است: "بنام خدای بزرگ وبه خواست ملت نیک بخت و شجاع پشتون، موج کوتاه رادیوکابل را افتتاح می کنم.

عزیزان و شنوندگان پشتون به این محتاج نیستم که اهمیت رادیو را بیان کنم ....."

حالا خوب دقت کنید؛ دراین چند سطر از اقوام دیگرکه خیر، حتی نام افغانستان و افغان گرفته نمی شود.

دویچه ویله :

 آقای آهنگ واکنش مردم و دیگرمقامات دولتی در آنزمان با اينگونه سياست ها به چه شکل بود؟

آهنگ :

 وقتی که مردم این اوضاع را دیدند دست به مبارزه زدند و در هر گوشه و کنار واکنش های شدید نشان دادند.

ظاهرشاه که این اوضاع را دید، مجبور گردید که هاشم خان را در پهلوی بسیار دلایل دیگربه همین دلیل نیز،از کارش سبکدوش نماید و عموی دیگرش، یعنی شاه محمود خان را جانشین او بسازد. شاه محمود خان که طرفدار سیاست های فاشیستی نبود چند نفر از بزرگان اقوام را نزد خود خواست و روی شانرا بوسید و گفت که دشمن شما محمد گل خان مهمند بود من او را برطرف نمودم ،حالا بیایید گذشته را صلوات.

شاه محمود خان نجیب الله خان تورایانا را وزیر معارف تعیین نمود و او بود که تلاش زیاد برای احیای دو باره زبان فارسی در مکاتب و ادارات به خرج داد. اما متاسفانه که نعيم خان و داودخان شاه محمود خان را که ميتوان از جمله دولتمردان ملی کشور مان حساب کنيم، با دسيسه از قدرت به دور کردند و يکبار ديگر با سياست های خود بر ضد وحدت ملی قرار گرفتند.   

دویچه ویله :

با این پس منظرکه ارائه نمودید، فکر می کنید سیاست های را که حالا وزارت اطلاعات و فرهنگ در پیش گرفته تا چه اندازه به وحدت ملی افغانستان آسیب می رساند؟

آهنگ:

 وحدت ملی نیاز اصلی و ا ساسی ما است. ما به وحدت ملی احتیاج داریم . ما افغان هستیم و نباید برتری جویی نماییم. حالا ببینید اگر خدای ناخواسته ، خدای ناخواسته  جدایی ها در افغانستان به وجود بیایند و سرزمین ما دچار چند پارچگی شود ما به هر جایی که برویم نسل در نسل بیگانه خواهیم بود، بناءً چرا ما باید خانه خود را ویران کنیم و وحدت ملی خود را به خطربیاندازیم .

هستند مردم هزاره ما که در ایران مهاجر اند ولی مورد قبول ایرانی ها نیستند، به همین شکل پشتونهای ما در پاکستان مورد اعتماد و پذیرش قرارنمی گیرند. بناءً وحدت ملی را جدی بگیریم؛ وحدت ملی یعنی برادری و برابری و برای همه شهروندان ، چه مسلمان چه هند و .

فراموش نکنیم که پدران ما هندو بودند، چرا باید بالای یکدیگر فخر بفروشیم که من اینم و تو آن.

دویچه ویله : یک جهان تشکرازشما.