خواجه محمدنعیم قادری
کلنـــگار- لوگر
05-03-08 بسمه تعالی
سرشماری آینده و چالش های موجود
این مقاله درهفته نامه گنج چاپ کابل نیز نشر شده است.
…وكل شئً عنده بمـقـدار. وهرچیزنزد خداوند به اندازه است. (قرانكريم-سوره رعـد، آیت 8)
مطالعه ای عمیق سه دهه اوضاع و حوال آشفته و بحرانی كشورآدم را به عمق فاجعه وعوامل بدبختى و عقب ماندگى میهن آشنامی سازد. یکی ازعوامل عمده بحران هم موجوديت حكومت هاى ستم شاهی و مستبدبود که باعث شد ما هرگز صاحب يك نظام مردم سالار و پا سخگو نشويم. مردم مظلوم ما در تحت نظام هاى خود محور چه رنج ها و مرارت های نبود كه نديدند و نكشيدند متاسفانه پایان راه هنوزمعلوم نیست و تا هنوز هم باغم ها و رنج های بی شماری را که ناشی ازجنگ تحمیلی می باشد، دست و گریبان اند. فرصت های خوبی برای اصلاحات وآبادی کشورازدست رفت، وما امروزدرپرداخت غرامت و تاوان زیان های جنگ درمانده ایم.
ازشش سال بدینسوکه نظام جمهورى اسلامی روی کارآمده است، کشورصاحب شورای ملی و قانون اساسی شده است، وهرروزصحبت از دموكراسى ،حقوق بشر و مشاركت ملى است. بايد قبل از هر چیز به مساله آمار ونفوس شماری توجه مى شد، که نشد، تاآماردقیق ،اطلاعات واقعى و موثق از اوضاع و احوال نفوس كشور به دست مى آمد. بعد از آن سهم اقوام و مشاركت ملى درقدرت به معنى واقعى صورت مى گرفت. متاسفانه تا به حال کدام اقدام جدی درین مورد صورت نگرفته است. درحالی که این موضوع بایدبه عنوان یک ضرورت ملی باید دراولویت قرارمی داشت.
گستردگى زندگى پر رمز و راز امروزکه نياز به طبقه بندى اموربه بخش هاى مختلف دارد، كه سرشمارى و ثبت احوال نفوس و به دست آوردن آماردرست و موثق ازداشته ها ونداشته ها، بخش های مهم وضرورت اوليه نظام ادارى كشور محسوب مى شود. بن مایه و اساس هرکارتعیین حدودواندازه، آمار و ارقام یامیزان وارزیابی هرطرح و برنامه می باشد. که معطل و مبهم ماندن اين امر مهم نیزهر طرح آبداری را آبگــــين مى سازد، چنانچه تا به حال چندین سال است زیان فقدان آماردقیق را درحال تجربه کردن هستیم. و دستگاه اداری کشورازین نقیصه بزرگ رنج می برد. زيرا بدون آمار دقیق كجا مى توان بر نامه هاى درست و موثرى را در كشور بحران زده ای مثل کشورما به اجراء در آورد.
نخست بايد زيربناى نظام درست شود، زيربناى نظام را آمار دقيق واطلاعات موثق ازاوضاع و احوال نفوس كشور تشکیل می دهد تا برمبنای آن برنامه ریزان و سیاستگزاران، برنامه های اصلاحی و عمرانی کوتاه مدت و درازمدت راطرح ريزى و پايه گذارى کنند. هرچند دراین شش سال از طرف متوليان اموركدام گام مثبتى درين راستا برداشته نشد. اميد وارم آمارگيرى سال آينده واقعاً صورت گيرد. و بیش ازاین به تاخیرانداخته نشود. تا آمارها ازحدس و گمان، فرضيه ها وتخمين ها خارج وباداشتن یک بانک اطلاعاتی کامل وارد يك مرحله جدیدازحیات سیاسی کشورخود گردیم . با دردست داشتن آماردقیق شاهدانکشاف درسایرعرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورباشیم.
چنين به نظرمى رسد كه احصایه مرکزی تصميم دارد تادر تابستان سال آينده سر شمارى سرتا سرى را در كشور انجام دهد. مطابق اظهارات آقاى عبدالرحمن غفورى رييس احصايه مرکزی هزينه لازم پيش بينى و آمادگى های لازم نیز آتخاذ شده است. انتظارمی رود که این طرح عملی شود. و بیش ازاین تعلل صورت نگیرد. هر چند آقاى غفورى توضيحات مختصرى در مورد نحو آمارگيرى داده است. كه چندان قناعت بخش نیست. چنانچه آقاى محمد امين ميرزاد و طى مقاله در روزنامه افغانستان چاپ کابل و آقاى رضا انتــــظار طى مقاله درتارنمای آرمان و آقای داکتردستـــگیررضایی درروزنامه چراغ چاپ کابل مورخ اول حوت هرکدام به موضوعات مهم ونكات ارزنده در خصوص سر شمارى سال آینده اشاره و پرداخته اند. که با ایشان موافـقــم و ضمن تایید گفته های آن بزرگواران اضافه می کنم که سرشماری سال آینده باید سرنوشت سازباشد.
مطابق گزارش های منتشره مندرجات پرسشنامه مرتبه احصايه مركزى شامل هژده پرسش مى باشد، از جمله تعداد خانوار، بيكار و شاغل، نوع كار، جنسیت، درجه تحصيل، سطح سواد و چند پرس سطحى ديگرمطرح كه مجموعاً به هژده پرسش مى رسد. به نظر نگارنده اين پرسش ها به تنهایی گره گشاى معماى كشور نيست.آنچه كه مهم مى نمايد وخواست همگانى مى باشد علاوه بر هژده پرسش معمولی، درج سه پرسش اساسى دیگرو دريافت پاسخ منطقی به آن نیزضروری مى باشند. كه برحل يك منازعه تاريخى تقريباً دو صد مساله در كشور بيانجاند، و ما بر اساس همين كار كه اگر واقعاً و بدون غرض و مرض انجام پذیرد، بتوانيم پا به مرحله دگيرى از حيات سياسى كشور بگذاريم. و اين آمار اساس كار خواهد بود براى سيا ستگذارى هاى آينده مردم و كشور. زیرا جامعه ای آماری ، جامعه معیاری می باشد. بعد ازبه دست آوردن آماردرتمام بخش های اداری و حکومتی باید تجدید نظرصورت گیرد، البته اگرصداقت درکارو شفافيت درآمارباشد.
پرسشنامه احصايه مركزى باید در رسانه ها بر ملا و به اطلاع عام رسانده شود. تا صاحب نظران در خصوص آن ابراز نظرکنند. خدای نکرده مثل شناسنامه ها (تذکره ها) چیزبی محتوا نباشد. خواست همـــگانی برآن است تا پرسش هاى اساسى و قابل بحث حتماً در پرسشنامه گنجانيده شود. تا محلى براى منازعه باقى نماند. سه پرسشى اساسی و مهم عبارت اند از:
الف: آمار دقـــيق اقـوام و نژاد های ساکن کشور.
ب: آمار دقـــيق زبان وگویش هاى رايج كشور.
ج: آمار دقيــــق پـيروان مــذاهــب درکشور.
بدون در نظر داشت اين سه پرسش اساسى حل ديگر پرسش ها به نظرم چندان كار ساز نيست. و گرهى از انبوه مشكلات كشور باز نه مى كند. آنچه كه مايه پريشانى اهالى ميهن و ناكار آيى حكومت ها در گذشته گردیده بود، همانا نبود آمار دقيق از ميزان و درصدى اقوام و عدم مشاركت سایراقوام در قدرت بود. مكتوم نگهداشتن آمار صرف به خاطر انحصار قدرت بود، نه چیزديگر. نديده گرفتن ساير اقوام ساكن كشور بود كه بالاخره به فاجعه ملى انجاميد و تقريباً سى سال است كشور دربحر آتش و خون شناوراست. شوربختانه که اين سناريوى غم انگيزتاهنوز هم ادامه دارد.
حكومت جمهورى اسلامى نبايد به تكرار آنچه كه در گذشته تجربه های ناكام خوانده شده، اقدام كند صاف و شفاف عمل نمودن باعث مى شود تا قناعت همه فراهم شود، از طرف ديگر به چند قرن منازعه ميان اقوام ساكن ونژادهای متراکم دراين محدوده جغرافياى مهرپايان زده شود، صادقانه و مخلصانه عمل نمودن راه را برای بر پايى يك نظام واقعاً مردم سالار و تشكيل جامعه مدنى هموار مى سازد. در غير آن جز هدر دادن و قت و سرمايه چیزى عايد حكومت ومردم نخواهد شد. و عقده هاى مردم هم چنان نا گشوده خواهد ماند، که این نیزبرای آینده کشورونظام خطرآفرین است.
بددون شك عدم صداقت مشروعيت حكومت را زير سوال مى برد. و هم چنان مانع عمده به ثمر رسيدن ساير طرح ها و برنامه در سطح ملى و بين المللى می گردد. زيرا بدون مشاركت ملى و سهم عادلانه اقوام در قدرت يك نظام حكوتى وجه مردمى پيدانه مى كند. و هر گز ره به جاى نخواهد برد. هرچند کسی را برصحت وصداقت دراین سرشماری چندان اطمینان نیست. و تشویش ها ی زیادی وجود دارد. که ممکن ازیک طرف گروه ها و افراد مغرض اعمال سلیقه کنند. واز طرف دیگر 2500 کیلومتر مرزهای بازوبی نظارت کشور هم چنان بحران امنیتی حوزه جنوب و شرق کشورهمه مسائلی نگران کننده ای هستند، که به آن عطف توجه شود. و راهکارهای مناسب برای برگذاری سرشماری درمناطق آشوب زده تنظیم شود.
درگذشته ای نه چندان دورسرنوشت حكومت هاى خود محورو متقلب را ديديم. نیازی نیست که باردیگر آنرا تجربه کنیم. حیف است که آمال و آرمان یک ملت پایمال عده ای خودخواهی و سودجوی یک گروه یا طیف خاص شود. صراحت درگفتار، صداقت در كار، نیت خیر در عمل،ثقت در آمار و مشاركت در امور به سود همه ای مردم است. اعم ازقبیله سالاران تا اقوام محروم و ستم ديده كشور. تماميت خواهان بايد بدانند كه:" شــــتر دزدى به خـم خــم نه مـــيشه" با جعل و تحريف و كتمان حقايق حكومت كردن دیگرزمانش گذشته است و این حنا دیگررنگ ندارد. بايد در مقابل خواست ساير اقوام كه خواهان آمار دقيق ميزان نفوس تمام آقوام ساكن كشور اند. تمكين كنند. پرسشی مطرح است که چرا دیگران ازسرشماری و دادن آمار دقيق واهمه ندارند. بلکه ازين طرح احصايه مركزى به گرمی استقبال مى كنند. و آماده همكارى نيز مى باشند. پاسخ روشن است، نیازبه توضیح نیست. زیرا آنها به عدالت اجتماعی باورمنداند.
تماميت خواهان بايد به موضوع واقعبینانه نگریسته، دردورنج ملت را درك ولمس كنندوانصاف دهند. باکتمان حقيقت و تكذيب واقعيت به دوام سلطه و حاكميت خود نيافزايند. و بيش از ين سد راه ترقى و تعالى كشور نشوند. چنانچه گذشته هاى شان با عملكرد هاى نادرست و ناعاقبت اندیشانه وباپیش گیری شیوه های ستمگرانه بالاى مردم کاری كردند كه امروزه روز نه جایى در دل مردم دارند و نه آبروى در تاريخ. تماميت خواهان كه متهم به جعل و تحريف قانون اساسى كشور نيز می باشند. باید از گذشته ها عبرت گرفته به خاطر بقاى حاكميت شوم شان مانع آسايش و رهايش ديگران نشوند. اگر اين جماعت به ما جرا جوئى متوسل شوند. به كتمان حقايق و حذف پرسش هاى اساسى از جدول احصایه مركزى بپردازند. مسووليت عقب ماندگى كشور و كار شکنى هاى موجودفراروی حکومت متوجه آنها خواهد بود. و اين ستم را هيچ كس بر آنها نخواهد بخشيد.
در دنيا معاصر كه همه چيز برمبناى واقعيت پيش مى رود با وهم و گمان، دگم انديشى و ابهام، سطحى نگرى و كتمان حقایق زندگى كردن مشكل مى نمايد. به هر پيمانه كه شفافيت در كار ها باشد. به همان اندازه مشكلات حل شدنیست. و هر قدر صداقت در عمل باشد به همان اندازه از منازعه پرهيز مى شود. به حق كه:
راستى موجب رضــاى خـــدا ست
كس نديدم گــــم شــودازراه راست
و بالعكس هر قدرکذب و ريا، دروغ و دلنگ، غفلت و خيانت در كار ها باشد. به همان ااندازه براى عاملين اين صفات شكست و رسوايى متصور است. كارگردانان اداره امور كشور بايد متوجه اين نكته هاى ظريف و مهم باشند و نگذارند فرصت ها و امكانات موجود مفت و ارزان از دست برود. مطمئن هستم كه درين امر هيچ كسى ضررنخواهد كرد، مگر آن كسی كه بت در آستين دارد، اولیای اموربا درنظرداشت نکات فوق الكذكرباید چنان صاف و شفاف عمل كنند. تا هيچ نقطه ابهام باقى نماند.
و با شهامتى كه به خرچ دهند. به يك منازعه بزرگ ملى درين محدوده جغرافیایی كه از بدبختى خرابستاش نامند براى هميش خاتمه دهند. و راه را براى ديگر طرح ها و برنامه هاى ملى و همگانى هموار سازند، در غير آن اداى مسئووليت نكرده اند. و در برابر تاريخ و مردم مسئوول باقى خواهند ماند.
نبايد فرصت هاى به دست آمده به خاطر مشت قليل منفعت طلب مفت و ارزان از دست برود. و حمايت جوامع بين المــــللى را نيز رايگان از دست بدهيم. آنانى كه در سايه ابهام و توهم زندگى مى كنند. بدانند كه طبل رسوايى شان از بام حقيقت خواهد افتاد، و پاداش معامله و مسامحه و حذف و زايد یا پنهان كارى و جعل كارى خودراخواهند گرفت. هر گونه سنگ اندازى و كار شكنى در راه نفوس شمارى دقیق خيانت ملى شمرده شده وكسی از آن نخواهد گذشت. عقب ماندگى تاريخى ما را قافله تمدن فقط كار و كوشش، صداقت و امانت، احساس مسئووليت و اداء رسالت جبران مى كند.
فرجام سخن اينكه اگربه پرسش های كه مثال اصلى منازعه ملى و مخرب وحدت ملى مى باشد، پاسخ درست و منطقى آرايه نشود. سرشماری موفـــق و آمار موثــق نخواهد بود، وآنگاه سرشمارى اصلاً معنايى پیدا نه می کند. زيرا"سرشـــماری" گفته اند، نه چیزدیگرشماری، هرگاه سرها شمرده نشود،پس چه شمرده شود؟ شمارش دیگرچیزها ارزش آنچنانی ندارد. پرسش هاى اساسى فوق بن مايه و اساس كار حكومت ودولت را تشكيل مى دهد. و بر مبناى كميت اقوام راهبرد هاى آينده نظام وکشورمشخص مى شود. حسن آمار دقيق اين است كه با در نظر داشت آن سهم عادلانه اقوام در دايره حكومت و مجلس شورى ملى مشخص می شود و زمينه سازتشکیل يك دولت مردم سالاروپاسخگو مى شود كه از تبعيض نژادى و ستم طبقاتى درآن خبرى نباشد . و همه درون جامعه مدنى حل شود. در غير آن به شعار چیزى به دست نه مى آيد. وازسربام ياچهاريارصدا كردن، هم مشكل مارا حل نه مى كند.
ديگر نيازى نيست كه احصايه مركزى هياهو به راه بياند از د و هزينه هنگفتى صرف شود. اما نتيجه ى مطلوب هم به دست نياييد.
اضافه مى كنم كه در آوان سر شمارى در بعضى از كشور هاى جهان اعم از كشور هاى همسايه و همچنان كشور هاى اروپايى حضور داشته ام. و اين كار بپشتر توسط دانشجويان آن هم فقط دريك روز تعطيل هفته مثل روزجمعه يا يكشنبه انجام مى شود. اميد وارم اين سر شمارى مثل سر شمارى گذشته بی نتیجه نبوده و خالى از دخالت مردمان مغرض واستفاده جو باشد. تا به خواست خداى متعال و همكارى همه جانبه حکومت ومردم، كشور ما صاحب يك بانك اطلاعاتى دقيق، موثق و معتبر شود. ودرسایه تدبیراولیای امورکشورماازبحران هویت نجات یافته وگامی درراه ترقی وتمدن بگذارد وراه برای عملی کردن سایرطرح ها وبرنامه های اقتصادی و انکشافی هموار گردد. و ما ذلك عــلى اللــــه بعـزيز.
نتیــجه گـــیری:
الف: نفوس شماری به عنوان یک ضرورت ملی دراولویت کارحکومت قرارگیرد.
ب: نفوس شماری باید مطابق معیارهای علمی و موازین بین المللی بوده با درنظرداشت نیازهای ملی و تحت نظارت مجامع بین المللی صورت گیرد.
ج: پرسشنامه ها بایدطوری تنظیم شود که پاسخگوی تمام نیازهای اساسی احصایه مرکزی و مسایل مربوط به جامعه و کشورباشد.
د: حکومت باید تاحدممکن ازجعل و تحریف و کتمان و ابهام در گفتن حقایق و واقعیت ها جلوگیری ومانع سوء استفاده ای افراد وگروه های مغرض شود.
ه: نفوس شماری با خواست و آرمان مردم کشور مطابقت داشته باشد.
و: کتمان هــــویت قـــومی نباید درسایه ای هویت ملی صورت گیرد.
ز: حکومت باید چنان شفاف عمل نماید تاپتانسیل ذخیره شده موجود که درنتیجه قرن های متمادی حکومت های استبدادی به وجودآمده ،کاهش یابدوعقده های مردم گشوده شود. تا درآینده ازنفاق پرهیزوبه طرف ملت سازی گام برداشته شود.
ح: درسرشماری آینده به تمام پرسش های احتمالی پاسخ منطقی ارایه شود. تا هیچ چیزی بی حساب و کتاب باقی نماند.
ط: درسرشماری آینده از اعمال سلیقه و دیدگاه های ناصواب افراد زورگوی و قدرتمند جلوگیری شود.
ی: آمار ها ازفرضیه و تخمین خارج و مطابق واقعیت عینی جامعه سنجش شود.
ک: نظام آمارگیری درتمام واحدهای اداری درسطح کشورفعال شود. واوضاع و احوال نفوس را مرتب به مرکزگزارش داده شود.
ل: ادارات آمارباید مجهز با وسایل و امکانات عصری شود تا به دست آوردن اطلاعات راحت و ممکن شود.
م: به مردم آگاهی داده شود تا بعد ازاین تمام وقایع زندگی و تغییرات وارده راهمه روزه ثبت و سجل دفتر کنند، مثل زادوولد، مرگ و میر،ازدواج و طلاق و.... دیگرموارد.
ن: برای هرکودک اعم ازدخترو پسر پانزده روزبعدازتولد ثبت دفتراحوال نفوس و برایش شناسنامه (تذکـــره) گرفته شود.
س: ادارات آمارباید مجهز با وسایل و امکانات عصری شود تا به دست آوردن اطلاعات راحت و ممکن شود.
ع: شناسنامه (تذکره) هادرآینده ازحالت دفترچه ای خارج وبه صورت کارت های معیاری صادرشود، تا امکان جعل و تحریف درآن نبوده علاوه برنام و نام خانوادگی، هویت قومی، نام پدرومادر نیزدرآن درج گردد. تا ازاعتبارخاص برخوردار باشد.
یکشنبه پنج حوت یک هزارسه صدو هشتادوشش خورشیدی
naeim_qaderi@yahoo.com