07:39 گرينويچ - دوشنبه 21 ژانويه 2008 - 01 بهمن 1386
رامین انوری
در کابل
نگرانی های جدی در مورد بازداشت روزنامه نگار افغان
بازداشت پرویز کامبخش، روزنامه نگار افغان در شهر مزار شریف، بار دیگر سوالها و نگرانی های زیادی را در مورد آزادی بیان و نحوه برخورد مسئولان دولتی با آن مطرح کرده است.
آقای کامبخش که دانشجوی سال سوم دانشکده ژورنالیزم (روزنامه نگاری) در دانشگاه بلخ است ، همزمان برای یک روزنامه محلی به نام جهان نو کار می کند.
او حدود سه ماه پیش به اتهام "تکثیر مطالب کفر آمیز" از سوی امنیت ملی مزار شریف بازداشت شد.
نهادهای مختلف از جمله سازمان روزنامه نگاران آزاد جنوب آسیا (سفما)، کمیته حمایت از خبرنگاران و انجمن آزاد روزنامه نگاران افغانستان به بازداشت پرویز کامبخش اعتراض کرده اند.
وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در تماس با بی بی سی، خواستار بررسی "عادلانه و بدور از احساسات" پرونده آقای کامبخش شده است.
آنچه به این نگرانی ها دامن می زند، درخواستهای پیاپی برخی علمای دینی در شمال افغانستان مبنی بر صدور حکم اعدام به آقای کامبخش است.
کمیته حمایت از خبرنگاران (CPJ) در یک نامه به حامد کرزی، رییس جمهور افغانستان، در کنار ابراز نگرانی نسبت به وضعیت روزنامه نگاران و آزادی بیان در افغانستان، از بازداشت پرویز کامبخش و درخواست اعدام برای او، به عنوان یکی از موارد نگرانی یاد کرده است.
اهانت به اسلام؟
موضوعی که منجر به بازداشت پرویز کامبخش شده، در نوع خود در افغانستان بی سابقه است.
گزارش شده که آقای کامبخش مطلبی را از یک سایت انترنیتی گرفته و بعد از خواندن، آن را در اختیار چند نفر از دوستان خود قرار داده است.
مسئولان قضایی در مزار شریف می گویند مطلب برگرفته شده از اینترنت، حاوی مسایلی است که اهانت به مقدسات اسلامی تلقی می شود اما تاکید دارند که قوانین جاری در افغانستان، در مورد برگفتن "مطالب کفر آمیز" از اینترنت و کثیر آن صراحت ندارد.
قیوم بابک، سخنگوی سازمان روزنامه نگاران آزاد جنوب آسیا در شمال افغانستان می گوید: "خواندن مطالبی که در اینترنت منتشر می شود، یا پیدا شدن کتاب ویل دورانت از اتاق این ژورنالیست را نمی توان اهانت به اسلام دانست."
او گفت: "اگر قرار باشد خواندن مقاله ای جرم باشد، پس همه باید بازداشت شوند."
انتقاد و نگرانی
قانون اساسی افغانستان تبلیغ ادیان غیر از اسلام را در این کشور ممنوع قرار داده است. اما آیا می توان خواندن یک مطلب "کفر آمیز" از طریق اینترنت و توزیع آن را به چند نفر دیگر، اهانت به اسلام و گرایش به کفر نامید؟
در فقه اسلامی این مسئله وضاحت دارد که "نقل کفر، کفر نیست."
مطالبی که با اساسات اسلامی همخوانی ندارد، به شکل گسترده ای در صفحات اینترنتی قابل دریافت است.
نشانی های متعددی در این زمینه وجود دارد که نویسنده های آن عمدتا با نامهای مستعار و یا با نام خودشان، مطالب "غیر اسلامی" چاپ می کنند.
روزنامه نگاران باور دارند که خواندن این مطالب تنها با هدف گرایش به کفر و تخریب اسلام صورت نمی گیرد.
رحیم الله سمندر، رییس انجمن آزاد روزنامه نگاران افغانستان می گوید: "این مقاله (نوشته برگرفته شده از سوی پرویز کامبخش) حاوی آیات زیادی از قرآن هست و بحث هایی در آن وجود دارد که شاید همه دوستان با آن موافق نباشند، اما دهها نفر بعد از اینکه مسئله جنجال برانگیز شد این مقاله را خواندند و من فکر می کنم تنها خواندن این مقاله کفر حساب نمی شود و نه هم خواندن یک مقاله گناه بزرگی است."
'عجولانه و احساساتی'
با این حال، آگاهان باور دارند که علمای دینی در افغانستان در بعضی حالات با این گونه موارد برخورد عجولانه و توام با احساسات دارند.
بعضی روزنامه نگاران برخورد علمای دینی با قضیه پرویز کامبخش را نیز که خواستار مجازات اعدام برای او شده اند، ناشی از همین احساسات می دانند.
رحیم الله سمندر، رییس انجمن آزاد روزنامه نگاران افغان باور دارد علمای دینی که خواستار مجازات اعدام به پرویز کامبخش شده اند، از جزییات قضیه بی خبر بوده اند.
آقای سمندر می گوید: "شورای علمای بلخ از دولت خواستند آقای پرویز اعدام شود، در ضمن برخی علمای افغان در کندوز هم تشکیل جلسه داده و خواستند که آقای پرویز به آنان سپرده شود و هر چه زودتر اعدام شود."
او می گوید: "این نگرانی ها از نبود اطلاعات درست ناشی شده و این علما از اصل مطلب آگاهی کامل ندارند. علمای کشور فکر می کنند که آقای پرویز خود این مقاله را نوشته، در حالی که به دولت افغانستان، به سارنوالی (دادستانی) بلخ و به وزارت اطلاعات و فرهنگ ثابت است که پرویز، نویسنده این مقاله نیست."
عدم دسترسی
انتقاد دیگری که در مورد شیوه بررسی پرونده پرویز کامبخش وجود دارد، عدم دسترسی کمیسیون بررسی تخطی های رسانه ای وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان به آن است.
آقای راشدی نیز از این مسئله نگران است که مبادا در مورد دوسیه پرویز کامبخش، عجولانه و توام با احساسات تصمیم گرفته شود.
او می گوید: "ما همیشه نگران هستم که با مسایل احساساتی برخورد نشود. با دوسیه آقای کامبخش باید کاملا عاری از احساسات برخورد شود و در ضمن در تصمیم گیری در این مورد باید هیچ عجله و شتابی صورت نگیرد."
به این اساس، روزنامه نگاران و نهادهای مدنی در افغانستان، ادامه بازداشت پرویز کامبخش را خلاف قانون می دانند اما تلاشها برای رهایی او حداقل تا حالا نتیجه قناعت بخشی در پی نداشته است.
پرویز کامبخش برای سومین ماه در زندان بسر می برد و نگرانی ها در مورد ادامه این وضعیت در حال افزایش است.
مسئولان نهادهای دفاع از خبرنگاران پیش بینی می کنند که اگر وضعیت به همین شکل دوام کند، سال ۲۰۰۸، برای خبرنگاران افغان به مراتب بدتر از سالهای قبل خواهد بود.