ايموکراسی او سياسی  کگوندونه (جمالی)

 

په ديموكراسى كيگ، دخلكودراى  وركونى عمليه   داستازى  حكومت  دتگاكنى  دپاره، دسياسى  كگوندونو پرسيستم   ولاؤ دى.   په هغه   هيواد كيگ چيگ يوازى  يو سياسى  كگوند  مطرح  وى او په تگاكنو كى ددغه  كگوند كانديدان يواحگنى كانديدان وى، په دى  هيواد كىديموكراسى او اّزادو   تگولتگاكنوحگواك نه ليدل كيإي.

   كگوندى سيستم په ديموكراتيكو حكومتونو  كى،  ددوه كگوندى  يا خگو كگوندى  سيستم پربنستگ   وى. بنا پردى  ددى دپاره چيگ دشگارونأو دراى  وركونى  له حق  خگخه  اصطلاح   يا يو مفهوم  ولرو " شگارميشتى"   بايد دسيالة  په تگاكنو كى كگأون  وكؤي اوداشخاصو  او پاليسيو   تگاكنه  بايدپه داسيگ  فضا كى  ترسره شي چيگ  ددوو يا خگو كگوندونو په مينحگ  كيگ له سيالة  خگخه رامينحگ  ته كيإي  حگنى كگوت  نيوونكى  او دسياسى   نظر خاوندان  ، سياسى  كگوندونو  ته ديو بد اوناوؤه   دود   اوعمل په عنوان اويا  دعامه افكارو د تحريف  شوى  عمل  په عنوان   كگوري،  خو دسياسى  كگوندونو   دشتوالى  او سيالى  پرته اغيزمنه  ديموكراسى  نشى مطرح كيداى. 

  سياسى كگوندونه دخلكو له  مينحگه  غؤى تگاكى، خپل تگاكل شوى غؤى خلكو ته ورپيژنى اوددولتى  واك لاس  ته راوؤلو  لپاره مبارزه كوى، په همدى  ترتيب،كه يو كگوند په  پارلمان  كيگ اكثريت   ولري  كولاى شي  چيگ نوى  پاليسى  دحكومت لپاره   رامينحگ ته  كؤي ؛ 

او كه  دغه كگوند دمخالف  كگوند په صفت  (يا هغه كگوند  چيگ په  پارلمان كى په اقليت   كى دى )   موقف ولري، په ديگ صورت كى  داسيگ پاليسى   رامينحگ  ته كوى چيگ  دحاكم   كگوند دپاليسيو   په نسبت  راپارونكى دپام  وؤ اوبهتره وى.

سياسى كگوندونه  نوريگ دنديگ  هم لري  هغوى كولاى شي  اّزاد  او خپلواك  سياسى اوتگولنيز   كگروپونه  وهخگوي چيگ  دكگوندونو له دغه   عامه پاليسيو خگخه ملاتؤ  وكؤي.   كگوندونه  كولاى شي  خلكو ته دتگولنيزو مسايلو   په هكله   شگوونه  وكؤى  او همدارنكگه  دتگولنيگ  دسياسى  خبرو اترو دپاره قواعد  ا و قالبونه  رامينحگ ته كؤى.

  سياسى كگوندونه  كولاى شي له مختلفو انكگيزو سره جوؤ شي.  په حگينو كگوندى سيستمونو كى ايديالوژى  كيداى شي   چيگ د كگوند دغؤو  دتحريك  اوجذبولولپاره مهم  عامل وى  اما  په حگينو   نورو كگوندونو كى  كگأيگ  اقتصادى  كگتگيگ اويا واحد تگولنيز  ليد ممكن دى  چيگ  دايديالوژيكى  له تعهداتو خگخه زيات  بااهميته  ا و اغيزمن  وى.

سياسى كگوندونه  كولاى شي چيگ له   كگوندى  تشكيلاتو  او دكگوندى مختلفو  طرزالعملونو  خگخه برخمن  وى په پارلمانى  سيستمونو كى چيگ اكثراً   له خگو كگوندى  سيستم سره  رهبرى  كيإي، سياسى كگوندونه  په  لوؤه  كچه له منظمو  تشكيلاتو  خگخه برخمن  دى  او په پرله پسيگ  توكگه دمسلكى   كادرونو او متخصصينو  په ملتيا  رهبرى كيإي ، اما   د جمهورى  رياست په سيستم كيگ ، په حگانكگؤى توكگه  دامريكى متحده ايالاتو په انتخابى سيستم  كيگ، سياسى كگوندونه دنامتمركزه  تشكيلاتو  لرونكى  دى  چيگ په پراخه توكگه  په كانكگرس  او دايالتونو دحكومتونو په سطح فعاليت كوي.

 په همديگ  ترتيب، سياسى كگوندونه  دهغه  تگولنيگ پربنستگ  چيگ په هغه كيگ فعاليت كوى،   له مختلفو  تشكيلاتو  او طرز العملونو خگخه برخمن دي، خو دتگاكنى  اودكگوندونو  سيالة   ددولتى مقامونو لاس ته راوؤلو  لپاره تل منصفانه  او بريالى  نه وي.

  بناء پردى  دكگوندنو سيالة ا و دهغوى  دتگاكنيگ كؤنيگ په ديموكراسيو  كيگ يوايديالة عمل  نه دى، بلكه يوه جدى حياتى  اؤتيا   ددى دپاره ده چيگ يو مسالمت  اّميز او عادلانه   انحگور رامينحگ ته كؤى چيگ شگار ميگشتى  وكولاىشي خپل استازى  او واكمن   وتگاكى  او يو ريشگتينى  او معنى  لرونكى  تصميم  دخپل برخليك   په تگاكلو   كيگ ولري.

سياسى  كگوندونه خپلو  غؤو ته تگولنيز واك وركوي چيگ دسازمان  موندونكى په توكگه  په يو منظم  تشكيلات كيگ دخپلو كگأو موخو  ا و كگتگو لاس ته راوؤلو  لپاره مبارزه وكؤي.   سياسى كگوندونه سازمان منوونكى أليگ دي چيگ  پر تگولو  خلكو بانديگ درهبرى  ادعا  لري كه دكگوندونو  سيالة  دخلكو  درهبرى  لپاره دقواعدو  او ديموكراتيكو  طرزالعملونو  په چوكاتگ كيگ  تنظيم  نشي، دغه سيالة په  مطلقه   استبدادى  واك بدليداى شي. بناپرديگ ديموكراتيك قواعد  اوطرز العملونه هغه اؤتيا ده چيگ دكگوندونو سالمه  سيالة  جوؤوي.   او خلكو  ته دتگاكنى  واك وركوي  اوپه ديگ  توكگه  كگوندونه  دخلكو په وؤانديگ حگواب  وركوونكى كيإي.

 په افغانستان  كيگ وروسته له 1357  كال ، سياسى  واك دحگينو  كگوندونو په لاس كيگ  ولويد، لمؤى   خو دغه  كگوندونه  دتگاكنيگ له لاريگ واك ته نه ورسيدلى ،وروسته له  ديگ چيگ واك  يى دوسليگ  په زور خپل كؤ. بيا يى دوسله والو  او دايديالوژيكى  سياسى  سياليو   په خونؤيو تصفيو لاس پوريگ كؤ. ديگ كگوندونو نه يوازيگ  خپل حگانونه  د خلكو  په وؤانديگ حگواب  وركوونكى  نه بلل  بلكى  عامه  وژنه يى هم پر خلكو  وتپله.  ددغو كگوندونو  دواكمنة په دوران كيگ  دخلكو دپاره   هيخگ راز  امنيتاو مصوونيت  نه و مجود.

  دغه  غميزه   په افغانى  تگولنه كيگ په ديگ علت  هم وه چيگ  دخلكو د  ويشگتيا او دسياسى  هخگو  او فعاليتونو   دپراختيا  لپاره  هيخگ  أول ديموكراتيك   جواز، أاأمن  ضمانتونه اوضوابط  ددغو كگوندونو دسيالة  لپاره  موجود نه و.

 نتيجه يى داوه چيگ  افغانى تگولنه  د لوى  اختر  په مسلخ بدله شوه.  افغانى  تگولنه  دتاريخ په اوإدو كيگ خپله داستبداد قربانى وه، خو وروسته  له ديگ  چيگ  دايديالوژيكو حكومتونو په منكگلو  كيگ شگكيل شوه، له استبداد  سره جوخت  دهغه وقار  او حيثيت  هم ترپشگو لانديگ شو.

 د افغانى  تگولنيگ سياسى غميزه داستبداد  انديشي  او استبداد پالنيگ  خگخه دپيروى غميزه وه.

يو كگوندى ايديالوژيك حكومتونه د مقدساتو  په نوم تگولواكمن شول اودى تگولواكمنة خلك دمركگ منكگلو ته   وروسپارل.ددوى دواكمنة  دوره دافغانستان  دخلكو دمادى او معنوى  هستى   د ويجاؤيدو  په بيه تمامه شوه.

 افغانى  تگولنيگ  سياسى  تشكيلات  اوسازمانونه درلودل، اما سياسى ديموكراتيك   فرهنكگ  يى نيمكگؤى  او كمزورى و چيگ دخلكو   كگأون   په سياسى  پؤاوونو او پروسو كيگ  أاأمن كؤى، سياسى  سازمانونه نه يواحگيگ  دديموكراتيك   اخلاق   او ديموكراسى فرهنكگ  سره پرديگ  و بلكى  دديموكراتيكو   انحگورونو سره دحكومت   كولو لپاره   هم نا اّشنا  و.

 ديموكراسى  په سياسى  كگوندونو  اغيزمنه او حگواكمنه كيإي  خو له ديموكراسى پرته سياسى كگوندونه  دخلكودحقوقو  اواّزاديو  په  دشگمنانو  بدليداى شي .

 سياسى كگوندونه  په ديموكراسيو كيگ په سيالة لاس پوريگ كوي او خپليگ سيالة  ته  دتگاكنو په كمپنيو   كيگ سمون   وركوي  اوپه تگاكنو  كيگ دخلكو تگاكنه غوخگه شميرل كيإي دواك  له سپارلو  خگخه وروسته ديويگ مسالمت اّميزى  او ديموكراتيكى   پروسيگ  په چوكاتگ كيگ  ترسره كيإي. دغه   كگوندونه دخلكو دراى پربنستگ   واك ته رسيإي  دخلكو درضايت  سره حكومت   كوي او په  هر اقدام  او پاليسى  كيگ  حگان دخلكو   په وؤانديگ  ژمن  او مسوول بولي.

  سياسي كگوندونه  په ديموكراسة  كيگ دخلكو د چوپؤ  دپاره سيالة  كوي خو له ديموكراسى  پرته ، سياسى  كگوندونه  دمطلقه  واك دلاسته راوؤلو  دپاره په نه خپلا  كيدونكو   سيالانو  بدليإي.

   ديموكراتيك   حكومت خلكو ته  دچوپؤ ستنحگيگ  دى او سياسى  كگوندونه  كه غواؤى دديموكراتيك   حكومت  په رهبرانو بدل شي، بايد  داقتصادى، سياسى،  تگولنيز او فرهنكگى  پروكگرامونو   او پاليسو   سره دتگاكنو   فعاليتونوأكگر ته  داخل شي چيگ  دديموكراتيكو   دخدمت كگزاريو  واك لازيات  اغيزمن كؤي.  دغه   دديموكراسى ژمنه دديموكراتيكو   طرز العملونه اوقواعد و دقانونى جوؤونيگ له لاريگ  واك ته   درسيدو دپاره  په لاس راتلاى شي.

 سياسى كگوندونه په يوه   ديموكراتيكه تگولنه كيگ خلكوته  خدمت كوونكى سيالان  دى او خلك په ديموكراسيو  كيگ دكگوندونو  پر خدمت  كونى  دراى  وركونى  له لاريگ داّزادو  تگاكنو په بهير  كي  قضاوت  كوي.

 ############################################

افغانی تگولنه او ديموکراسی  (داکتر حساس)

 

دتيرو  دوه نيمو لسيزو جكگؤيگ زمونإ تگولنه نه يوازيگ په فزيكي لحاظ ويجاؤه كؤى بلكه هغه ييگ دمعنوى  خلاء سره  هم  مخامخ كؤيده  چيگ  دديگ معنوئ  خلاء  درامنحگ ته كيدو له امله زمونإ  په تگولنه كيگ  ديموكراتيكه  شگوونه  اوروزنه فوق العاده  ستونزمنه  شگكاري   دبليگ خوا په داسيگ يويگ ويجاؤيگ شويگ تگولنيگ  كيگ پرته ديويگ  بنستگيزيگ ديموكراتيكى  شگوونى  او روزنيگ  خگخه دديموكراسة تحقق كه ناشونى  نه وى  نود ژورو ستونزو سره   خامخا لاس په كگريوان   دي.

خو په ديگ لاره كيگ  هر أول  وارخطايى، سياسي  ماجراجويى،  بيگ توازنه  كگؤنديتوب  او ؤوندتقليد  دديموكراسة طبيعى  او منطقى   حركت دستونزو او تاوان  سره مخامخ   كوي.  او دديگ په عوض   چيگ  دايأيالوژيو، خيالونو ا و نظريو  دتبادلى  او تفاهم  بستر  وكگرحگي  دبيان   او عقيديگ  د اّزادة   ضمانت وكؤي،  اودديموكراتيك   فرهنكگ  بهترين ارزشگتونه  پلوراليزم ، جوؤشگت ، مرسته، تحمل  اوتسامح پكيگ پياوؤي  اويو پراكگماتيك كلچر  رامنحگ ته كؤي او زمونإ  په جكگؤه  حگپلي   هيواد كيگ،  اتنيكي، اقتصادي  اوسياسى  تنوع  او تعدد ته درنشگت او احترام   وكؤي خداى مكؤه يوحگل بيا به  مو پلارنى تگاتگوبى  په اأيالوژيكئ  جكگؤه، نظرياتى تصادم،  دنورو  دحقونو او ازاديوصلبول  او حتى  يو دبل  دفزيكى  محوى سبب شي.   پداسيگ  حال كيگ  چيگ ديموكراسى  اصلاً  داأيالوژيو   او اديانو سره كوم  مخالفت  نلري،  بلكه   ديموكراسي  يوپراكگماتست   سياسى  نظام   اوداسيگ يو سياسى  ميكانيزم  دى چيگ  تر اوسه  يوازنة  تجربه   شويگ كگتگوره لاره ده  چيگ خلكو ته ددوى دانتخاب په هكله  اّزادى   وركوي اوضمانت ييگ  كوي  أاكگيزه  ده چيگ  دا لاس ته راوؤنه   بيگ داّزادة خگخه غير  عملى اوناممكنه  بريشگي.

  په هره  تگولنه كيگ ديموكراسي دبشپؤيگ ازادة دتحقق  په  خاطر  دافكارو، نظريواو طرزالعملونو داسيگ يوه  مجموعه  وي  چيگ دهمغيگ تگولنيگ  دتگولو  حگانكگؤتياو اود تگولو سياسي،  اقتصادى، فرهنكگي او اجتماعى  ارزشگتونو په نظر كيگ نيولو  سره په يو اوإده  اوپيچليگ  تاريخي جريان كيگ رامينحگ ته كيإي، كه خگه هم   دديموكراسة تيوري هيخگكله  دهغيگ  دتجربيگ  سره بيگ ارتباطه   او  حگانكؤيگ نه وي خودا هم   يو منل شوى  حقيقت  او روشگانه واقعيت دى چيگ دهريگ  تگولنيگ  فرهنكگي، مذهبي ،سنتي حگانكگؤتياويگ  اونور سياسي  او اجتماعى  قواعد  او طرزالعملونه دخپل نفوذ  او تاثير  له امله دديموكراسى   په تجربوى   اؤخ كيگ تفاوت  رامنحگ ته كوي.

نو حگكه   دديموكراسي دتيوريكي  اؤخ د  زده كؤيگ  دپاره   دغرب، جاپان  اوهند تجربيگ كگتگوريگ  اوضرورى  دي خو  په ا فغانى تگولنه  كيگ دديموكراسة  تجربه  كول  هغه عملي زده كؤه  ده چيگ يوازيگ افغانان دنؤيواليگ تگولنيگ په مرسته  كولاى شي چيگ دخپلو   حگانكگؤو تگولنيزو شرايطو  په بنياد  ييگ پخپله  تجربه كؤي. پرته له ديگ هره كاپيگ شويگ  او كليشوي  طرحه   پلي كول ميكانيكى  اوتحميلي  اوپه عملي  أكگر كيگ ييگ لار په غرونو او رغونو وي.  كه خپليگ  تگولنيگ ته حگير شو  مختلف،  اقتصادي، اجتماعي، مذهبي،اتنيكي او فرهنكگي كگروپونه  دخپلو حگانكگؤو كگتگو  په خاطر  حگانكگؤي اهداف  لري چيگ ددوى  ترمينحگ  دا رقابت  او هليگ حگليگ  نه يوازيگ  ددوى دكگتو   دتامين  په خاطر  دى بلكه دوى غواؤي چيگ دديگ رقابتي جكگؤي په وسيله   خپل ناروا قدرت  ته قانوني بنگه وركؤي  اويو حگل بيا دديگ جكگؤيگ  وران  كؤي ملت  اّزادة  او ديموكراسي  د ديكتاتورة او خود  كامكگة په لمبو كيگ  راشگكيل  او د وروسته پاتيگ  قبيلوي  اوعنعنوى فرهنكگ لكگونيگ ددوى دشومو   اهدافو   دتامين  ا و د اوردلمبو دپراختيا   او بشپؤتيا سبب شي.  په ديگ كؤيدلي  خاوره كيگ  دداسيگ  شومو پلانونو دمخنيوي په خاطر   او په تگولنه كيگ  دديموكراسة  دتحقق په  منظور  دداسيگ يو ميكانيزم رامينحگ  ته كول پكار دى ترخگو  لمؤى ترهر خگه  خلكو ته  سياسى  اّزادى حاصله او دهغيگ په رنگا كيگ  خپل حقوقى شعور   پياوؤي  او تاند كؤي، حگكه هره تگولنه  ترخگو   دپاخه حقوقي اوسياسي  شعور خاونده نه وي هيخگكله   ديو سالم  سياسي  انتخاب  په لور نشي  تللى.

 چيگ ديگ اهدافو ته  درسيدو په  منظور  ديو حگواكمن غير كگوندي  ملي پوحگ اوپوليس  جوؤول، دتگولو  وسلوالو  بيگ وسليگ كول، د دأاأمن  امنيت رامنحگ ته كول،  لوؤيگ دولتي چوكة  دلياقت، استعداد، تجربيگ ، مسلك   او وظيفوي تقوى په بنياد وؤو كسانو  ته سپارل ، په دولتى روابطو  كيگ تنظيمى  ميراث ختمول،  په دولتى امورو كيگ  دتعادل  اوتوازن   په منظور د دولتي  دريگ كگونو  قواوو تفكيكول  او دولتى مسئوولين د ملت په وؤانديگ د مسووليت  احساسول ، دولتى حاكميت سيمو او اطرافو   ته  غحگول  او دفرهنكگي   غناء  په منظور   دزياتو اّزادو   اوديموكراتو نشراتي اركگانونورامينحگ ته كول  هغه اساسي   اصلونه دي  چيگ پرته  دديگ دپوره كيدو خگخه به هر أول  تگول تگاكنه   دملت سره  جفا  اودجنكگ   سالارانو  ناروا  حاكميت ته به قانوني بقا  وركول وي.

 ########################################## 

صدام حسين په کوم محاکمه کيإی؟  

دعراق پخوانى ديكتاتور صدام حسين  اودنوموؤى  بعث كگوند هغه محال له واكه  پريوت  چيگ دعراق  خاوره  دهوا او حگمكى له لاريگ  دبريتانيى  اومتحده ايالاتو له پوحگى  يرغل   سره مخامخ  شو. پر كويت  بانديگ دعراق له پوحگى  بريد خگخه   وروسته دامريكيگ  دولت په كراتو  دعراق دولت  په ديگ تورن كؤ ى و چيگ  د أليزيگ وژنيگ وسليگ  جوؤوي او په ديگ  اؤوند ييگ دملكگرو ملتونو سازمان   ته احتجاج  ليكونه  سپارلى وه  تر خگو دخگه دپاسه  لسو كلنو په اوإدو كيگ  ييگ پر عراق  دپوحگى  يرغل شرايط  برابر كؤل او له بليگ خوا نؤيواله تگولنه  يى هم دى ته وهخگوله  ترخگو ددغه يرغل  شاته ودريإي اودتاييد  مهر پريگ كشيإي.  يواحگى   دالمان  او فرانسيگ  جمهوريتونو دامريكيگ له پوحگى يرغل سره  مخالفت كاوه، سره له ديگ چي په عراق  كيگ دأليزو وسلو   دموندلو  لپاره دملكگرو ملتونو  پلاوى  دخپليگ دنديگ په موده كيگ ونه توانيدل  چيگ د أليزيگ وژنيگ  دوسلو   دتوليد  كارخانيگ په  نشگه  كؤى او يواحگى  يوشمير لرى ويشتونكى توغندى  يى له  مينحگه يوؤل   او په ديگ اؤوند يى دملكگرو ملتونو دامنيت شورا  ته خپل رپوتگونه  وؤانديگ كؤل  خودامريكيگ  متحده ايالاتو په ديگ تگينكگار  كاوه چيگ  په عراق كيگ دأليزيگ  وژنيگ  وسليگ په لويه   پيمانه  موجودى دى خو  وروسته له يرغل خگخه دخگه ناخگه دوو  كلنوپه موده كيگ  په ديگ اؤوند نه يواحگيگ نؤيوالو ته بلكه دمتحده   ايالاتو  خلكو   ا وسنا مجلس  ته هم هيخگ أول ثبوت وؤانديگ نه شو.  صدام حسين  چيگ نهه مياشتيگ وروسته له پرحگيدو خگخه   دامريكيگ  دپوحگى حگواكونو  له خوا  دنوموؤى  په تگاتگوبى تكريت كى ونيول شو   تر  اوسه  دامريكايى  پوحگيانو تر توقيف ا و خگارنيگ لاندى دى.   وروسته له هغيگ نه چيگ په عراق  كيگ دامريكاييانو  لخوا  دولتى  واك عراقيانو ته وسپارل شو دجولاى  په لمؤى  نيتگه  دپنجشنبيگ  په ورحگ صدام حسين   په يويگ عراقى محكميگ كى حاضر  كؤاى شو او دولس كگونى  تورونه  ورته واروول شول او همدارنكگگه   دعراق دپخوانى رژيم يوولس تنه نور لوؤ پوؤيگ كسان  له هغيگ أليگ  خگخه دصدراعظم   مرستيال طارق عزيز، دجمهور رئيس  مرستيال طاها ياسين رمضان ، او ددفاع وزير  سلطان  هاشم احمد د عراق  موقت دولت  ته سپارل شوى دى.

 دعراق  دپخوانى رژيم  درهبرانو  د حگانكگؤى محكميگ مدير  سالم  چلبى ويلى دى  چيگ په ديگ حقوقى  ليإدونه كيگ دتورونو دقضايى تعقيب لمؤى دوره   تكميله  شويده اونوموؤى صدام حسين سره  ديويگ ليدنيگ  په ترخگ كيگ هغه ته ديو تورن قانونى حقوق  ورپيژندلى دى.                     

 

 تر اوسه   هم صدام حسين  او د هغه  انأيوالان  په عراق كيگ دامريكايى حگواكونو لخوا ساتل  كيإي.  دعراق  ددولتى  چارواكو په وينا  تر هغه   وخته پوريگ چيگ راقى پوليس دصدم حسين دامنيت خگارنيگ  اوساتنى  وؤتيا پيدا نكؤى   دى به دامريكايى  حگواكونو لخوا  وساتل شي.  انتظار  وؤل كيإي  چيگ د صدام او دهغه  دملكگرو محاكمه   خگو مياشتيگ  وروسته پيل  شي. خگرنكگه  چيگ دتورونو  داعلانولو  په قضايى غونأه كيگ جوته شوه تر تگولو لوؤ تور پركويت دعراقى پوحگ يرغل  و چيگ دصدح  حسين دواكمنة  په دور كيگ تر سره شوى وْ او همدارنكگه   پرعراقى  كوردانو دكيمياوى  وسلو استعمالول و. اوس  اوس نؤيوال اودامريكيگ  خلك په ديگ  پوهيدلى چيگ امريكايان دمعينوستراتيژيو دپلى كولو  په  منظور پر عراق پوحگى يرغل ترسرهكؤ اوهغه هيواد يى  تر خپليگ قبضيگ  لانديگ راوسته.

 دامريكيگ كؤنى پرعراق  كيگ خامخا  پرافغانستان  بانديگ هم اغيزه لري حگكه  په افغانستان   كيگ هم امريكايى پوحگيان   ميشت  دى او هغه ژمنى  چيگ دامريكيگ  دولت په افغانستان   كيگ دسوليگ اوامنيت   په راوستلو كيگ  كؤى وى نه دى ترسره شوى  وسله والو   تگوپك سالارانوسره دهغوى  نژدى  اوهان دوستانه اؤيكيگ، دكمى او كيفى له نظره  داردو  ا وپوليسو   كمزورى  حالت، دموكراتيك غورحگنكگ  په وؤانديگ  بى پروا   او بى اعتنا حالت د ادارى فساد  دژوروالى اوحگينيگ نوريگ  ،  دا هغه  خبرى دى چيگ كه چيريگ  رشگتونى  او صادقانه چال چلند غوره نه نكؤى نو پرداسيگ سياستونو  به  دافغانستان  دخلكو بى باورى  زياته شي.